Udaaya Janma Sanskar जन्मनिसें ल्यासे ल्यायम्ह तक

झी उदायतय् ब्याहा यानाः नःलि मचा बुलकि भौमचाया थःछेँ खलःयात मचा बूगु सुचं थ्यंके कथं सिसापालु क्यने छ्वयेगु रिति दुः ।

सिसापालु क्यने छ्वयेगु धईगु मचा बूगु सूचं थःछेँ खलःयात थ्यंकेगु औपचारिक ज्या खः । थथे सिसापालु क्यने छ्वया हयेगु औपचारिकता पूवने धुंका तिनि थःछेँ पाखें मचा बूम्ह व मचायात याये माःगु ब्यवहार न्ह्याकेगु ज्या जुई । 

(क) इमू – १ माना, (ख) पालु – २ पाउ, (ग) चि – १ किलो, (घ) चाकू – काय्मचा जूसा १ ग्वारा, म्ह्याय्मचा जूसा १ पा, (ङ) काय्मचा जूसा – ग्वःगु ग्वय् १२ ग्वः, जिप्mव २ ग्वः, म्ह्याय्मचा जूसाः – ग्वय १२ बागः, जिप्mवः २ बाग, (च) म्हःसिन्ह – तोला अन्दाजि

मचाबु ब्यंकेगु धइगु नं झी उदाय्तय्गु छगु पारमपरिक संस्कार खः । थ्व धइगु मुख्य रुपय् मचायात परिवार नाला कायेगु संस्कार खः । मचायात अबुया ल्हातय् लःल्हायेगु खः । भौमचापाखें दकले न्हापां बुइम्ह नःलि मचाया मचाबू ब्यंकेबलय् ब्यंकेज्वलं झीगु समाजय् थःछेँपाखें छ्वयेगु नं झी उदाय्तय् चलेजुया च्वंगु संस्कार खः । 

थ्व ज्या काय् जुसां म्ह्याय् जुसां थःछेँपाखें छ्वयेगु ब्यंकेगु नःलि मचा छम्हसित जक यायेगु । 

ब्यंकेगुज्वलँ थुकथं खः ।

(१) बजि – २ फा, (२) म्यय्ला – १ धार्नी, (३) पालु – २ पाउ, (४) कःसु – १ माना, (५) हाकुम्वाः – १ माना, (६) सिम्पु – १ माना, (७) जाकिचुं – २ माना, (८) तूचिकं – १ माना, (९) खिचाभ्यात – स्वयाः, (१०) वाउँचा तरकारी – स्वया, (११) चि – १ किलो, (१२) हलू – १ पाउ, (१३) जीचुं – १ पाउ, (१४) मल्ताचुं – १ पाउ, (१५) मी – १ पाउ, (१६) गरम मसाला – १ पाकेट, (१७) लैं – स्वया, (१८) हाम्वः – २ पाउ ।

(१) लासा फांगा – २ ज्व, (२) तू फुंग – १ गः, (३) मचाकथि – १ गु, मचाझुल १ गु, (४) अजःसला, घोति बट्टा, चम्चा – ज्जः, (५) १÷१ लालयागु लुँ अंगु, वहः अंगु – १ ज्वः, (६) मचा वसः – २ जु, (७) इचा कापः – ६ कू तक ।

(१) माम्हसित वसः – २ ज्वः, (२) कामःलाकां – १ जु, (३) सुकू÷चिकं बुकेत लासा – १ पा, (४) जा नयेगु बाता – १ गो (जाकि १ माना तया), (५) खोलाय् अथवा सिसी – चिकं, (६) क्वाति वासः व घोति, (७) चकति – १ पाः । 

मचाबु स्ववने÷बिचाः याःवने धइगु मचाबूम्ह माम्ह व मचाया स्थास्थ्य स्थिति गथे च्वंधकाः थःछेँ खलःपाखें बिचाः याःवनेगु खः । थुबले थःछेँ पाखें मां, पिभन, भौपिं जक वनेगु खः । मचाब” बिचा याःवने धइगु नं मचाबूम्ह मां व मचाया स्वास्थ्य स्थिति बिचाः याये कथं स्वःवनेगु खः । थुबले तताकेहेँ, थःथितिपिं वना स्वःवनेगु खः । दक्षिणा छा वनेगु धइगु थःछेँ खलःया मिजं सदस्यपिंसं मचाबूम्हेसित नापं मचायात नं भिंतुना बियेकथं, अबू, बाज्या, दाजुकिचा, कका तःबापिं व पाजुपिं वनाः दक्षिणा छाःवनेगु खः । मचाबू स्वःवने व दक्षिणा छाः वनेगु ज्या अलग अलग याना वनेबलय् मचाबूगु छेँयापिन्त न्हिंन्हिंतुं तन्ता जुया च्वनीगुलिं थौकन्हे थुपिं दक्व ज्या छन्हुं हे सिधयेकेगु कथं ब्वनेगु ज्या जुया वयाच्वंगु ईकथं पाय्छि हे खः । थुगु ज्याखंय्नं ईकथं ल्वःगु तर भ्वासि पह मवःकथं ब्यवहार याये । दक्षिणा छा वनेबलय् थःगु हे छेँयापिं परिवारया बाज्या, बौ, दाजु किजापिं, कका, तःबापिं व पाजुपिंथाय् याम्ह बाज्या व पाजुपिं जक वने । दक्षिणा छायेबलय् साधारण रुपं जक याये ।

(१) मचायात कापः वा वसः १ जु व दक्षिणा छाये, (२) माम्हेसित स्वारि जेरी माःछिँ व ग्वाः २ भ्यः, (३) दक्षिणा ।

(१) बजि ३ फा,  (२) चुंला १÷२ धार्नी, (३) लापि १ धार्नि, (४)  पुकाला १÷२ धार्नि, (५) जेरी स्वारी जहान स्वया, (६) ग्वाः २ भ्य, (७) घ्यो १÷२ धार्नि, (८) थों १ थापिं,  (९) चाकु १ ग्वारा 

थ्व ज्याखँ मचा बूम्ह थःछेँ लहीकः वना च्वनीबलय् भाःतया छेँपाखें मिसाया थःछेँ वना याइगु खः । मचाबूम्ह थःछेँ लहीकः वना लछिया दुने ससः अबुम्हं मचायात पिउचा, भिंपु निरोगी, मंगलया लागि अले माजुम्हेसिनं मचाबूम्हसिया शरिरया फू क्वातुकेया लागि गुँदपाख, (वासःखुना) स्वारि जेरी, ग्वाः ज्वना भौमचाया थःछेँ वना स्वःवनी । माजु, ससःअबुम्ह भौया थःछेँय् दकले न्हापां वनीगु खुसि नं थ्वहे खः । 

(क) वासः खुना अपोलं १ धार्नि जक यंकेगु ।

(ख) वासः खुना नकः वइम्ह व प्यूचाँ न्ह्याकः वइपिन्त पाहाँ याकेगु ।

(ग) प्यूचां न्ह्याकः वनीम्ह व वासः खुना नकः वनीम्ह २ म्हं बाहेक भाःतया छें पाखें मेपिं सुयातं स्वके कथं मछ्वयेगु, मवनेगु ।

मचा बुया न्याला खुला दतकि मचायात मांया दुरु जक त्वंका मगाना वइ । मचाया शारिरिक व मानसिक बिकासया लागि अन्नलिसें मेमेगु नसाया आवश्यकता जुया वइ । थुकिया लागि मचायात जाःनकेगु संस्कार दयेका तःगु खः । थुकीयात मचा जंक्व धाइ । मिसा मस्त प्यला फुना न्यालाय् च्वनकि जंक्व यायेगु चलन दु । अले मिजं मचा जुसा न्याला फुना खुलाय् च्वनकि जंक्व यायेगु चलन दु । मचा जंक्व याये बलय् गुलिसियां थः परिवार जक च्वना मचायात सकसिनं खिर नकाः सामान्य धंगं सिधयेकेगु चलन दुसा गुलिसियां गुरुजु तया थाय्भू हे न्ह्यच्याका नकेगु चलन दु । 

(१) जंक्व प्वाकलं १ पाः, (२) जंक्व तपुलि १ गः, (३) मचायात वसः २ जु व न्ह्यवःसा, (४) मांयात व बौयात वसः छजु÷छजु, (५) छेंजः सकसितं धौ व खेँ सगं

जंक्व भ्वय् नकीपिंसं आपाः तःजि मयासे भ्वासि पहः मयायेगु । जंक्व मयाःतले मचाया नां दईमखुनि । जंक्व कुन्हु तिनि मचाया ना) छुना नामाकरण यायेगु नं परम्परा खः ।

मचा २ दँ दतकि निदँ बुदिं हनेगु चलन दु । निदँ बुदिँ धका मचा जंक्व धुंका न्हापांखुसी जन्मन्हि हनेगुलिं भब्य कथं हनेगु नं चलन दु । निदं बुदिं हनेबलय् मचायात धौ सगं, ख्येँसगं लिसें योमरिमाः क्वखायेकेगु चलन दु । योमरियात लक्ष्णया रुपय् कायेगु याई । ५ गः । ५गः आखें तया दयेका लःगु योपरि २ गः, लोह्ँचा परि २ पा व भिंपु २ गः व जाकिचुंया जन्तर छगु तयाः माः हना योपरि मालं क्वखायेकीगु खः ।

हामो व चाकु तया दयेकातःगु चिचिग्वःगु योमरी २ गः व ल्वहँचा मरि १ गः लिसे स्वाँ जाकि तया मचायात स्वकः तक लुईगु चलन दु । अले धौबजि नापं चाकु हामो तयाः दयेृकातःगु योमरि मचायात भागि याका धौबजि इनाबिइगु नं चलन दु । मचायात निदं बुदिँया लसताय् मचाया पाजुपिन्थाय्, थः स्याःन्यापिं वः थःथितिपिंथाय् योपरि वा मरि दर्जा स्वया ल्याः तया बिईके छ्वयेगु चलन दु । 

मू थःछें खलःयात – १०८ गः (अप्वलं)

थःछें, कका, तःबा, चां, तःमां, निनिपिन्त २१÷२१ ग्वः (अप्वलं) छ्वयेगु चलन दु ।

थःछेँ खलः पाखें निदँ बुदिंया सगं छ्वये माः पिनि छ्वयेगु ज्वलं थथे खः ।

१) छेँजः सकसितं धौ व खेँ सगं

२) मचायात वसः १ जु व न्ह्यवःसा ।

झी उदाय्तय् चलन कथं १ दँ व ३ दँ बुदिँ यायेगु चलन मदु अले नियमित जन्मन्हि ४ प्यदँ बुदिँ निसें यायेगु चलन दयाच्वंगु खः ।

इीह नेवाः मिसामचायात तःधिक जूगु ल्याखँ याइगु न्हापांगु कर्म खंकेगु मूदुगु संस्कार खः । इहिया अर्थ ‘ब्याहा’ खः । तर मिसा मिजं त्यपू हनेगु ब्याहा मखु । मां बौपिंसं थः म्ह्याय्मचायात द्यः साक्षि तया संकल्प याना ब्याः (फल)यात कन्यादान बिइगु यात हे इहि धाइगु खः । इहि याइबलय् मिसामचायात अबुपिंसं मुलाय् तयाः ब्यानाप कन्यादान बिइगु याई । थथे ब्याःनाप कन्यादान बिइ धुंकालि मिसामचायात भाःत सीसां गबलें विधवा जुइ मखु । मिजं नाप छुं जुया बाये मालि वा पारपाजुके यायेमाल धाःसां मेम्ह मिजं नाप इहिपा याःसां वा पुनर्बिबाह याःसां ज्यू धइगु उद्देश्य खः । 

बारां छुइगु मचाया छंँ व पाजुखलः पाखें ज्याः याये । बारां छुइगु ज्वलं जाकि व वसः १ जु । 

इहिया ज्या परम्परा कथं यायेगु ।

मिसामस्त बौसं जायावयाः रजस्वला जुइगु ई ज’ल धाय्वं इमिगु दुने शारिरिक व मानसिक रुपं ह्यूपाः वइगु अवस्था खः । थ्वः इलय् वइगु ह्यूपाः यात मानसिक रुपं थुइकेत व सन्तुलनय् तयेत १२ न्हू तक मिजंपिनिगु ख्वाः हे स्वये मज्यू कथं कोथाय् कुना बा¥हा तयेगु चलन दु । बा¥हाः तयेगु क्वचाल धाय्वं तिनि सिमामचा तःधि (बयस्क) जूगु ल्याः जुइ । अले तिनि थुमित यःगु ब्यवहार फुकं तःधि ल्याखं जुइ । बा¥हाः तइम्ह मूलम्ह मचाया उमेर बिजोर जुइमाःगु चलन दु । मेपिं घाकाः बा¥हाः तइपिंत उमेरया ल्याः मदु ।

क) बा¥हाः कोथाय् कुनेगु ज्या १२ न्हुया पलेसा अपोलं ६न्हु जक यायेगु । 

ख) छुस्यामुस्या नकेगु व बा¥हाः स्वःवनेगु पाजुखलः व निनिपिनिपाखें जक याये ।

ग) बा¥हाःभ्वय् न्यायेके माःपिनि भ्वय् न्यायेकेबलय् आपालं यानाः छँेजः, फुकी, म्ह्याय्मचा, भिनामचा, पाजु खलः व बा¥हाः कोथाय् म्हितः वःपिं पासापिं जक सःता भ्वय् नकेगु ।

बिहारय् यंकाः ऋषिणि अथवा आगारिका याये यंकेगु धइगु बा¥हाः तयेगु नाप छूं कथं नं सम्बन्ध मदु ।

मिजं मचा वःचाधिकः जुलकि तःधिक जूगु मान्यता कथं बिजोर दँया उमेरय् परम्परा कथं कय्ता पूजा यायेगु चलन दु । कय्ता पूजा धकाः झी पुर्खा आजुपिंसं ब्रम्हचर्याब्रत पालन यायेत गुरुकुलय् वनाः शिक्षा अध्ययन यायेत दयेका तःगु छगु संस्कार खः ।

क) पाजु खलःपाखें सगंलिसें तपुलि १ गः लिसें वसः १ जु । मचायात बाहेक मेपिं सुइतं मबी । 

ख) पाजुखलः बाहेकंं मेपिंसं सगं हयेगु कायेगु बन्द यायेगु । 

ग) कय्तापुजा भ्वय न्यायेके माःपिनि भ्वय् न्यायेकेबलय् आपालं याना छेँजः, फुकी, म्ह्याय्मचा, भिनामचा व पाजु खलः जक सःता भ्वय् न्यायेके ।